Μακρύ ζεϊμπέκικο. Η τελευταία στροφή

Ο ποινικός θρύλος Νίκος Κοεμτζής έσυρε την τελευταία στροφή του.
Νεκρός στην πλατεία Μοναστηρακίου.

Το γεγονός γράφτηκε στις εφημερίδες, τα blogs ανάρτησαν, κανάλια το είπαν.

Η ζωή του γνωστή. Το 1973 στο νυχτερινό κέντρο Νεράϊδα έκανε το έγκλημα.
Η αιτία; Μια παραγγελιά για ζεμπέκικο, που έκανε ο αδελφός του Δημοσθένης και που κάποιοι πελάτες του μαγαζιού (μεταξύ αυτών αστυνομικοί εκτός υπηρεσίας) δεν του το επέτρεψαν ασκώντας βία.
Ο Νίκος απάντησε με βία που έστειλε στον τάφο τρεις και τραυμάτισε εφτά.
Το ποινικό μητρώο του ήταν ήδη βαρύ. Κλοπές καταδίκες, σεσημασμένος κακοποιός. Σε ό,τι αφορά το πολιτικό φρόνημα επίσης σεσημασμένος για την εποχή.
Όλα εναντίον του. Ονομάστηκε "Ο σφαγέας της Νεράιδας", "Το κτήνος", ενώ οι κακοποιοί που ακολούθησαν ονομαζόταν από διάφορους "Κοεμτζήδες".
Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του σε φυλακές. Αλικαρνασσός, Κέρκυρα, Λάρισα, Κορυδαλλός, Πάτρα.
Το 1979 ο Διονύσης Σαββόπουλος στον δίσκο του Ρεζέρβα συμπεριέλαβε το τραγούδι "Το μακρύ ζεϊμπέκικο για τον Νίκο" που αναφέρεται σ' αυτόν. Ίσως ό,τι πιο προκλητικό έγραψε ο Σαββόπουλος.
Το 1980 ο Παύλος Τάσιος σκηνοθέτησε την ταινία «Παραγγελιά» που είναι εμπνευσμένη από το ίδιο γεγονός.
Ο ίδιος μετά την αποφυλάκισή του (ύστερα από 24 χρόνια στη φυλακή) εξέδωσε το βιβλίο του με τίτλο "Το μακρύ ζεϊμπέκικο" με αυτοβιογραφικό χαρακτήρα.

Από τότε ζούσε πουλώντας το βιβλίο του σε διάφορα σημεία της Αθήνας και τα τελευταία χρόνια στο Μοναστηράκι.


Τόσος θόρυβος γύρω από έναν βαρυποινίτη, θ' αναρωτηθεί κάποιος.

Ο Κοεμτζής συμβολοποιήθηκε, εύστοχα ή άστοχα από πολλούς. Στο σύμβολό του διασταυρώθηκαν πολιτικές γραμμές.

Πέρυσι, για έναν χρόνο ήμουν κάτοικος του λεκανοπεδίου. Τον συνάντησα. Η φωτογραφία που αναρτώ είναι δική μου. Την τράβηξα από μακριά. Δεν ξέρω αν θα του άρεσε να ποζάρει σ' εναν άγνωστο, σαν να ήταν κανένα μνημείο.
Μιλήσαμε. Τον ρώτησα για το συμβάν του '73 και για τα μετέπειτα.
Έλεγε καλά λόγια για τον αστυνόμο Δρανά, τον άνθρωπο που τον συνέλαβε.
"Ήταν καλός άντρας", είπε. "Κατά τη σύλληψη, ήμουν σε απόσταση που θα μπορούσα να τον είχα σκοτώσει, όμως δεν είδα φόβο στα μάτια του. Μετά μου φέρθηκε πολύ καλά."
Μιλήσαμε για τον Ηλία Πετρόπουλο για τον οποίο μετά την αρχική καχυποψία που είχε, σχημάτισε καλή γνώμη.
Σε κάποια στιγμή τον ρώτησα τι σκέφτεται για τον Γεώργιο Παπαδόπουλο (τον δικτάτορα).
Κοντοστάθηκε..."ήταν αισθηματίας" είπε στο τέλος.
Για τους σημερινούς πολιτικούς (με εξαίρεση τον Γιώργο Λιάνη από τον οποίο δέχθηκε βοήθεια) δεν είχε τίποτα καλό να πει.
Υπογράμμισα αυτή την αναγνώριση που έδειχνε σε κάποιους από τους "εχθρούς".

Όταν πέθανε, για μία ή δύο ώρες ήταν πεσμένος στα πλακάκια της πλατείας έως ότου κάποιοι να καλέσουν ασθενοφόρο. Είναι φαίνεται συνηθισμένοι οι κάτοικοι να βλέπουν ανθρώπους πεσμένους κάτω.
Από την άλλη...ένας αλήτης πέθανε και λοιπόν;
Η κοινωνία, αν και επισήμως χριστιανική, δύσκολα δέχεται εκείνον που πραγματοποιεί τη μέγιστη χριστιανική πράξη.
Τον μετανοημένο.

Θα έλεγα να διαβάσετε το βιβλίο του για περισσότερα, αλλά δεν ξέρω πια πού να το βρείτε.

Επιστροφή στα θρανία. Η ποδιά είναι μακριά.

Άνοιξαν τα σχολεία. Οι μαθητές χωρίς βιβλία μ' ένα εκπαιδευτικό σύστημα που σε ό,τι αφορά τη μετέπειτα επαγγελματική αποκατάσταση δεν φαίνεται να υπόσχεται και πολλά.

Θυμήθηκα τα χρόνια που ήμουν μαθητής του δημοτικού σχολείου. Αγοράζαμε τετράδια, γομολάστιχες, χρωματιστά μολύβια και φυσικά τη σχολική ποδιά.
Όλοι με τις ποδιές. Όλοι ομοιόμορφοι.
Ύστερα ήλθε η άλλη πολιτική γραμμή. Εκείνη της απελευθέρωσης. Έπρεπε, έλεγαν, οι μαθητές ν' απελευθερωθούν από τη στρατιωτικοποίηση της σχολικής ζωής. Το γεγονός καλωσορίστηκε τότε από τους αυτοαποκαλούμενος προοδευτικούς ως χαρμόσυνο.
Είναι πολλά χρόνια τώρα που σκέφτομαι ότι αυτή η "απελευθερωτική" κίνηση επεφύλασσε άλλες αλυσίδες, ένα άλλο κούρσεμα της ανθρώπινης ελευθερίας, για το οποίο ο σιδηροδέσμιος προϋπέγραψε και μάλιστα εν εξάλλω χαρά.
Η σκιά της μέλλουσας αλυσίδας φαινόταν αχνά, αλλά σήμερα φάνηκε ολοκάθαρα.
Καταναλωτισμός εξ' απαλών ονύχων.
Με άλλα λόγια, αγοράζετε μετά μανίας από τα γεννοφάσκια σας.
Αυτή ήταν η αθέατη γιγαντιαία προτροπή πίσω από τη δήθεν απελευθέρωση. Η σκλαβιά του ψυχοφθόρου (ψυχοκτόνου;) καταναλωτισμού και της ξιπασιάς ήταν η κινητήρια δύναμη της "αποδέσμευσης" από την ομοιομορφία της ποδιάς. Ο ανταγωνισμός του πιο ακριβοπληρωμένου περιτυλίγματος του σώματος ήταν ο προβατόσχημος λύκος που λούφαζε ύπουλα έως ότου η υποδοχή του ολοκληρωθεί.
Πιο πριν, το φτωχό παιδί είχε την ίδια εμφάνιση στο σχολικό περιβάλλον με το πλούσιο.
Στο σχολικό περιβάλλον δεν είχε και δεν έπρεπε να είχε σημασία η οικονομική προέλευση του μαθητή. Η διάκριση του τελευταίου σ' ένα περιβάλλον ισοτιμίας θα γίνει με δύο τρόπους: την επίδοση και τη διαγωγή. Όχι με τα λεφτά των γονέων.

Σήμερα, το σχολικό περιβάλλον γίνεται η δικτατορική πασαρέλα των οίκων μόδας, των δεκάδων διαφορετικών χρυσοπληρωμένων κομμώσεων και των πολλών άχρηστων και εύθραυστων μπιχλιμπιδιών που αλίμονο σ' αυτόν που δεν διαθέτει.
Πολλές φορές, όταν έλεγα τέτοιες απόψεις σε φίλους μου τους έβλεπα ν' απορούν. "Παράξενο για σένα να έχεις τόσο συντηρητικές θέσεις", έλεγαν.

Όμως το νέο δεν ταυτίζεται κατ' ανάγκη με το καλύτερο.

Η πρόοδος είναι αλλαγή, αλλά η αλλαγή δεν είναι πάντα πρόοδος.

Η ΔΕΘ, οι ξένοι και η δόξα

Είχα να δω τόσους αστυνομικούς στη Θεσσαλονίκη από το 2003. Η όλη κατάσταση μου θύμισε τη Σύνοδο Κορυφής εκείνης της χρονιάς.
Μόνο που τότε συγκεντρώθηκαν ευρωπαίοι υπουργοί στη Χαλκιδική. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε, έστω και επιπόλαια, για αντιευρωπαϊκά αισθήματα.
Τώρα μιλάμε για τον Πρωθυπουργό της χώρας.
Το ερώτημα είναι εύλογο και δυσάρεστο.
Χιλιάδες αστυνομικοί συγκεντρώθηκαν σε μια εκδήλωση, μέχρι πρότινος εορταστική, για να προστατέψουν τον Πρωθυπουργό από τον λαό του;
Και μόνο που τίθεται ένα τέτοιο ερώτημα δείχνει την τραγικότητα του γεγονότος. Από τη στιγμή που τέτοια ερωτήματα έχουν λόγο ύπαρξης, η απάντηση δεν έχει τη μείζονα σημασία.
Αρκεί το γεγονός. Αρκεί που φτάσαμε σ' αυτό το σημείο.

Η κατάστασή μας;
Περιμένοντας τους ξένους επενδυτές.

Περιμένοντας τους βαρβάρους, όπως έγραψε κάποτε ο Καβάφης.

-Τι περιμένουμε στην αγορά συναθροισμένοι;
Είναι οι βάρβαροι να φθάσουν σήμερα.

-Γιατί μέσα στην Σύγκλητο μιά τέτοια απραξία;
Τι κάθοντ' οι Συγκλητικοί και δεν νομοθετούνε;

-Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.
Τι νόμους πια θα κάμουν οι Συγκλητικοί;
Οι βάρβαροι σαν έλθουν θα νομοθετήσουν.

-Γιατί ο αυτοκράτωρ μας τόσο πρωί σηκώθη,
και κάθεται στης πόλεως την πιο μεγάλη πύλη
στον θρόνο επάνω, επίσημος, φορώντας την κορώνα;

-Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.
...

Αυτό το έθνος που προβάλλει με έπαρση την εθνική του υπερηφάνεια, την αποδοκιμασία και τη χλεύη προς τους ξένους έχει σωθεί ή "σωθεί" πολλές φορές απ' αυτούς.
Ξενιλασία και ξένη σωτηρία μας ξενίζει (τουλάχιστον).

Αν δεν είχε γίνει η ναυμαχία του Ναυαρίνου, ο Ιμπραήμ θα είχε γονατίσει το άλλοτε επαναστατημένο έθνος.
Πιο πρόσφατα, οι βόμβες ναπάλμ των αμερικάνων πρωτοδοκιμάστηκαν στον Γράμμο και πρόσφεραν τη νίκη στον εθνικό στρατό κατά του ΔΣΕ.
Αλλά κι ο ΔΣΕ έχασε τον πόλεμο όταν οι ξένοι έπαψαν να τον υποστηρίζουν (κλείσιμο συνόρων).
Το σχέδιο Μάρσαλ (των ξένων) έφερε την οικονομική βοήθεια.

Η περισυλλογή θα πρέπει να στραφεί μάλλον προς τις βαρύγδουπες αντιλήψεις περί της εθνικής ανωτερότητας και του περιουσίου λαού με τη δόξα του, αφού η εξάρτηση από τους ξένους δεν φαίνεται να διορθώνεται.
Αν λείψουν οι βάρβαροι, θα έχουμε πρόβλημα.

Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους.
Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μιά κάποια λύσις.

Μνήμες γυναικών

Θυμήθηκα δύο γυναίκες.
Πριν από πολλά χρόνια, κάπου στην ελληνική επαρχία.

Η Μαρίκα.
Ανύπαντρη. Άτεκνη.
Καχύποπτη. Υποψιασμένη με όλους.
Όλοι ήταν κακοί έως αποδείξεως του εναντίου, κι αυτό για ελάχιστους.
Είχε ένα χαμόσπιτο. Αλλά γωνιακό. Σωστό παρατηρητήριο. Όσο δεν κοιμόταν πρόσεχε τους άλλους. Για όλους είχε κάτι να πει. Όχι πάντα την αλήθεια. Κυρίως τ' άσχημα κι αυτά φτιασιδωμένα. Ποτέ δεν έλεγε κάποιον με τ' όνομά του. Παρατσούκλι για όλους. Εληνόσπορα, τουρκόσπορα, άγνωστης ρίζας. Η Βαγγέλαινα, η Μικμίκαινα, ο Σταμπολούς, ο Ουρσούζης...
Τις λίγες φορές που θα πήγαινε σε ξένο σπίτι δεν καταδεχόταν κέρασμα. Λες και ήταν αλλεργική στους ανθρώπους. Όχι μόνο στους άντρες. Από άντρα, όμως, ούτε καλημέρα.
Μισανδρία με τα όλα της.
Κάθε ανάσα και κουτσομπολιό.
Πέρασαν τα χρόνια. Ήρθαν εργολάβοι και ζήτησαν το χαμόσπιτο αντιπαροχή.
Με τίποτα.
Βρήκαν τον τρόπο. Την ανάγκασαν.
Μια νύχτα μπήκαν κάτι άντρες στο σπίτι της με σακάκια τυλιγμένα στα κεφάλια. Την τρόμαξαν. Ούρλιαξε, τσίριξε. Άντρες στο σπίτι μου!
Το 'δωσε το σπίτι.
Μπήκε σε διαμέρισμα. Πέθανε το ολοήμερο παρατηρητήριο.
Αργότερα κι η ίδια.

Η Χρυσούλα.
Ανύπαντρη. Άτεκνη.
Ζούσε με την αδελφή της, ανύπαντρη κι αυτή.
Το σπίτι της ανοιχτό.
Οι πιο ωραίες γιορτές εκεί γινόταν. Σε πολλές κοινωφελείς δραστηριότητες γινόταν δωρήτρια. Αγαπούσε τους ανθρώπους.
Κάποιες γυναίκες την πλήγωναν.
- Τι ξέρεις εσύ από οικογένεια;
- Γιατί να μην ξέρω; Εγώ φύτρωσα; Σε οικογένεια μεγάλωσα. Δεύτερη δεν έκανα, αλλά ξέρω τι θα πει οικογένεια.
Δεν έδειχνε να έχει τη ρετσινιά της ανύπαντρης.
Αυτές που την πλήγωναν ήταν από εκείνες που παντρεύτηκαν, όχι επειδή αγάπησαν, αλλά για να μην έχουν τη ρετσινιά της ανύπαντρης.
Βάφτισε πολλά παιδιά. Πέντε και περισσότερα. Χριστούγεννα και Πάσχα δεν ξεχνούσε τα δώρα τους. Για κάποια είχε ανοίξει βιβλιάριο σε τράπεζα. Το τελευταίο βαφτιστήρι της ήταν ένα παιδί γεννημένο σε μια βρώμικη τρώγλη. Οι γονείς του χειρωνάκτες με οριακή νοημοσύνη.
Η κοινωνική ευαισθησία στην πράξη.
- Ποιός θα μπει σε 'κείνο τ' αχούρι; Αβάφτιστο θα μείνει αυτό; Αμαρτία απ' τον Θεό.
Το βάφτισε. Και βιβλιάριο σε τράπεζα για τότε που θα πάει φαντάρος.

Δυο γυναίκες.
Δυο κλαδιά με κοινή ρίζα.
Το ένα ξεράθηκε.
Το άλλο κάρπισε.