Τα όνειρα

Μετά καιρό ξαναείδα για πολλοστή φορά την ταινία του Ακίρα Κουροσάβα "Τα όνειρα".
Μια σειρά μικρών επεισοδίων (ας το πούμε έτσι) τα οποία ένα προς ένα περιγράφουν με τρόπο πραγματικά ποιητικό όλα τα εκούσια λάθη που κάνει ο άνθρωπος με τελικό αποτέλεσμα την καταστροφή του.
Στο τέλος υπάρχει μια ωραία απάντηση σε όλα αυτά.

Αυτό που εγώ επισημαίνω στην συνολική θέση του αείμνηστου σκηνοθέτη είναι αυτό που ο ίδιος ονομάζει "Ανθρώπινη βλακεία". Αυτός ο όρος βρίσκεται σε σημεία που οι περισσότεροι, ίσως από συνήθεια και ευκολία, θα λέγαμε "Ανθρώπινη κακία".
Περνιέται το μήνυμα ότι ο άνθρωπος δεν είναι από τη φύση του κακός, αλλά μπορεί να γίνει τόσο βλαξ που να προκαλεί τον όλεθρο.

Είναι μια άποψη που με συγκινεί.
Η βλακεία βεβαίως μπορεί να είναι απότοκο τόσων παθών που να είναι εξαιρετικά δύσκολη (όχι ακατόρθωτη) η απομάκρυνση από αυτή.
Μεγάλο θέμα.

Πάντως ο ανατολίτης δημιουργός έχει θέσεις που πολλά μας θυμίζουν.

Αμαρτίας νεότητος μου και αγνοίας μου μη μνησθής.
Ψαλμός ΚΔ’. 24

Προσοχή στους άσχετους

Το μείζων ζήτημα των τελευταίων ημερών είναι μια κεφαλιά. Από τις εφημερίδες ως την μπλογκόσφαιρα. Ακόμα κι ο doncat αναφέρεται στο γεγονός, με μια άλλη έννοια βεβαίως.
Εγώ είμαι ο τελείως άσχετος αυτής της παγκόσμιας παρέας, δηλαδή των φίλων της κεφαλιάς.
Επειδή ο φίλος άσχετος προσωρινά απέσυρε το blog του (μάλλον επανέρχεται, όμως) χρησιμοποιώ αυτόν τον τίτλο για μένα, σ' αυτό το post.
Αν κι έκανα φιλότιμες προσπάθειες μήπως και γίνω ποδοσφαιρόφιλος, όλες απέτυχαν παταγωδώς. Δεν έχω ιδέα για το τι εστί Μουντιάλ, στην ουσία. Σε μικρή ηλικία μ' ενοχλούσε η ασχετοσύνη μου, αλλά τώρα ποιός νοιάζεται. Τον μόνο ποδοσφαιρικό αγώνα που κατάφερα να παρακολουθήσω από την αρχή μέχρι το τέλος ήταν εκείνος στον οποίο η εθνική μας ομάδα κέρδισε το πανευρωπαϊκό πρωτάθλημα, τα τελευταία χρόνια. Βλέπετε έγινε σύναξη ποδοσφαιρόφιλων στο σπίτι μου και δεν γινόταν αλλιώς.
Πάντως, η γυναίκα μου είναι χαρούμενη με το ότι δεν ασχολούμαι με την ένδοξη μπάλα. Να μιλήσω και περί γυναίκας, διότι υπάρχει κι η άποψη που λέει ότι ο άντρας που δεν ασχολείται με πορνό και ποδόσφαιρο μπορεί να μην είναι γνήσιος άντρας (άκουσον, άκουσον!).
Πάντως την κεφαλιά θα τη θυμάμαι!
Πιστέψτε με ότι μιλούσα για την κεφαλιά, ενώ δεν ήμουν σίγουρος για το ποια ομάδα πήρε το πρωτάθλημα (σοβαρολογώ!).

Βλέπετε, λοιπόν, τι μηνύματα περνιούνται στους άσχετους με μια κεφαλιά;
Η κεφαλιά γίνεται σπουδαιότερη της νίκης. Αξιομνημόνευτη. Η κεφαλιά κερδίζει την προσοχή των άσχετων, αλλά σε λάθος σημείο.

Κι εγώ που έλεγα ότι από μια ηλικία κι ύστερα τίποτα δεν θα με κάνει να αγωνιώ για πανελλαδικές εξετάσεις και ποδόσφαιρο. Αυτή η κεφαλιά άνοιξε το κεφάλι μου (μεταφορικά πάντα).

Η κεφαλιά γνώρισε μεγάλη δόξα. Δείτε πόσα διαφορετικά μάτια υπάρχουν γι' αυτήν.

Στη μέση

Στα τελευταία posts, μου φαίνεται ότι κάνουμε ένα πισωγύρισμα και μια επακόλουθη σύγκριση μεταξύ εποχών.
Ο προβληματισμός είναι μάλλον κάτι το συνηθισμένο μεταξύ των ανθρώπων, ενώ η παγίδα του "κάθε πέρσι και καλύτερα" παραμονεύει.
Αυτό που μπορώ να καταθέσω ως προσωπική μαρτυρία θα γίνει κατανοητό από τους ανθρώπους η ηλικία των οποίων είναι κοντά στη δική μου και μεγάλωσαν σε επαρχία. Το τελευταίο είναι αρκετά σημαντικό, διότι σε συζητήσεις που έκανα με συνομηλίκους μου που μεγάλωσαν σε μεγάλη πόλη φάνηκε ότι δεν είχαμε κοινές αναμνήσεις.
Όσοι είμαστε, όπως λένε "από χωριό" και στη συνέχεια..."εξελιχθήκαμε" αποτελούμε, νομίζω, μια γέφυρα μεταξύ δύο κόσμων. Η μητέρα μου δεν απέχει πολύ από τη δική της, το παιδί μου δεν θα απέχει πολύ από το δικό του, αλλά εγώ γεφυρώνω δύο κόσμους που απέχουν ποιοτικά κι όχι μόνο ποσοτικά μεταξύ τους.
Δεν ξέρω αν ένας άνθρωπος της μεγάλης πόλης θα έλεγε "μα από πού έρχεσαι;", αλλά θυμάμαι καλά στη νηπιακή μου ηλικία, τη μητέρα μου να φέρνει το νερό με τη στάμνα, από τη βρύση που ήταν έξω από το σπίτι. Τα υπόλοιπα γινόταν με τον νιπτήρα και τις κανάτες. Η τουαλέτα ήταν κι αυτή έξω από το σπίτι και τον χειμώνα η κάλυψη φυσικών αναγκών ήταν μια εμπειρία, αν και κανείς δεν έδειχνε να ενοχλείται.
Το μπάνιο γινόταν σε σκάφη με βραστό νερό που αναμιγνυόταν με μια ποσότητα κρύου από τη βρύση.
Το μοναδικό τεχνολογικό προϊόν, εκτός από το ηλεκτρικό ρεύμα ήταν ένα ραδιόφωνο, παλιό αλλά ικανότατο.
Εκείνη η Ντόιτσε Βέλε! "Να πιάσουμε Ντόιτσε Βέλε", έλεγε ο πατέρας μου. Αργότερα έμαθα ότι επί χούντας ήταν κάτι το σύνηθες. Τα βράδια περνούσαν με παραμύθια, αινίγματα και κάποιες φορές με ραδιοφωνικές εκπομπές. Ραδιοφωνικά σήριαλς.
Η επιστροφή στο σπίτι τις καλοκαιρινές νύχτες περνούσε από τον μητρικό έλεγχο. Πόδια λερωμένα, γόνατα ματωμένα, μαλλιά γεμάτα χώμα. Τα τέσσερα "παράσημα" που είχαμε όλοι κάθε καλοκαίρι ήταν οι πληγές στους αγκώνες και στα γόνατα. "Χτύπησες; Έλα, μεγάλωσες", μας έλεγαν οι μεγαλύτεροι.
Θυμάμαι την ανοικοδόμηση και τις στέγες με κεραμίδια μία-μία να χάνονται και να σηκώνονται οι πενταόροφες πολυκατοικίες. Η εξερεύνηση μιας νεόχτιστης πολυκατοικίας ήταν ένα άκρως ενδιαφέρον παιχνίδι που ικανοποιούσε την παιδική περιέργεια. Όταν επισκέπτομαι τη γειτονιά που μεγάλωσα σκέφτομαι ότι έχω μπει απρόσκλητος στα σπίτια όλων των γειτόνων πριν αυτοί κατοικήσουν τα διαμερίσματά τους. Δεν υπάρχει ούτε ένα σπίτι σ' εκείνη τη γειτονιά που να είναι μεγαλύτερο από μένα στην ηλικία.
Τις τεχνολογικές επαναστάσεις του πατρικού μου σπιτιού τις θυμάμαι μία προς μία.
Βάλαμε τηλεόραση. Θαύμα!
Βάλαμε πλυντήριο! Λύτρωση!
Βάλαμε ηλεκτρική κουζίνα! Ηλεκτρικό σίδερο (όχι πια κάρβουνα)! Έγχρωμη τηλεόραση (το θαύμα των θαυμάτων!)
Η μητέρα μου έπλενε στο χέρι, όπως και η δική της, όπως και η γιαγιά της.
Έκαιγε αποκλειστικά καυσόξυλα για να ζεσταθεί, όπως και όλοι οι πρόγονοί της.
Δεν είχε τηλεόραση όπως και κανείς προπάτορας σε όλα τα περασμένα χρόνια.
Τα παιδιά μας θα μεγαλώσουν στον κόσμο της τεχνολογικής ανάπτυξης, η οποία είναι προσιτή σε όλους.
Αυτή η μετάβαση από έναν κόσμο που τεχνολογικά δεν διέφερε πολύ μεταξύ των προγόνων σε έναν άλλον που η τεχνολογία αναπτύσσεται και αποτελεί μέρος της καθημερινότητας, έγινε στη γενιά μου (για την επαρχία τουλάχιστον).
Έζησα το μπάνιο στη σκάφη (κάθε Σάββατο!) και τον νιπτήρα της κουζίνας και σήμερα, εκτός της αναγκαίας επαγγελματικής γνώσης, προγραμματίζω σε javascript, γνωρίζω HTML, CSS, λέξεις που για τους ανθρώπους της προηγούμενης γενιάς είναι τελείως άγνωστες.
Πολλές φορές συζητήσαμε με φίλους που είχαν παρόμοια πορεία το ζήτημα και φαίνεται ότι στον καθένα ξεχωριστά κάτι έχει δημιουργήσει.

"Είμαστε η γενιά της διασταύρωσης", έλεγε ο φίλος μου ο Σ. κάποτε.

"Πρέπει να παραδεχτούμε ότι έχουμε έναν συντηρητισμό μέσα μας", έλεγε κάποιος άλλος,

"Είμαστε σαν λάστιχο, μας έλκει το μέλλον και το παρελθόν σχεδόν ισότιμα και διαφέρουν πολύ μεταξύ τους", συμπλήρωσε ο Α. μια φορά.

Η Α. σε μια προς εμένα κριτική μου είπε κάποτε σχεδόν αφοριστικά: "Στο μυαλό σου έβαλες πολλά, αλλά το μεδούλι σου, το αίμα σου είναι μια γενιά πίσω. Προοδευτικός νους και συντηρητική καρδιά."
Μια γενιά πίσω. Αυτά που πρωτοαντίκρισα.

Δεν εκπλήσσομαι που εγώ, το λάστιχο των εποχών, νιώθω μια βαθιά έλξη για οτιδήποτε το παραδοσιακό και ταυτοχρόνως υπήρξα λάτρης της τεχνολογίας και φανατικός...κομπιουτεράς, όπως λέμε. Δεν είμαι μόνος σ' αυτή την διελκυστίνδα.

"Πρέπει να διαλέξουμε" λέει κάποιος, "μόνο μπροστά."

"Ναι, αλλά αυτά τα παλιά τα ζήσαμε, δεν τα ακούσαμε από κάπου. Μας λείπουν"

"Όποιου του λείπει το παρελθόν δεν προοδεύει. Προχωράει αυτός που του λείπει μόνο το μέλλον."

"Εμάς μας λείπουν και τα δύο."