Οι παλιοί και οι νέοι

Λέγεται ότι οι παλιοί κλινικοί γιατροί διαπίστωναν τη γλυκοζουρία των διαβητικών με τις αισθήσεις τους και μόνο. Αυτό σημαίνει ότι έβαζαν τη γλώσσα τους στα ούρα του ασθενούς και διαπίστωναν ότι έχουν γλυκιά γεύση, άρα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης.
Άκουσα ότι κάποιος παλιός καθηγητής ιατρικής, που ανήκε στη φουρνιά των "παλιών καλών κλινικών", αφού κλήθηκε από κατωτέρους του για ένα "δύσκολο" περιστατικό έθεσε τη διάγνωση σε λίγα δευτερόλεπτα. Από το προσωπείο του ασθενούς. Στους υπόλοιπους είχε διαφύγει ή δεν μπορούσαν το αναγνωρίσουν με σιγουριά.
Άλλος παλιός καθηγητής προέτρεπε στους ειδικευομένους και τους φοιτητές του ν' αναπτύξουν τόσο τη γνώση, όσο και τις αισθήσεις τους σε μεγάλο βαθμό. "Θα σταθείτε μπροστά στον ασθενή", έλεγε, "και θα μυρίσετε τον διογκωμένο σπλήνα". Υπερβολή, βεβαίως, αλλά σαφές το μήνυμα για το πόσο πρέπει να είναι ασκημένες οι αισθήσεις.
Σε μάθημα στους φοιτητές με θέμα "ψηλάφηση κοιλίας" ειπώθηκε: οι παλιοί "μπαίνανε" στην κοιλιά του ασθενούς με τα χέρια τους. Μπορούσαν να βρουν τα πάντα χωρίς ν' ανοίξουν.

Σήμερα βλέπουμε και διαπιστώνουμε με τα μηχανήματα. Ακόμα κι αν με την κλινική εξέταση διαπιστωθούν κάποια πράγματα, η μηχανή θα δείξει και θα επικυρώσει με σαφήνεια το εύρημα. Όταν μιλάμε για σίγουρη διάγνωση εννοούμε πάντα σύγχρονο εξοπλισμό.

Βγαίνουν κάποιοι και λένε: χάσαμε τις ικανότητές μας με το να αναθέσουμε στις μηχανές να κάνουν τη δουλειά μας. Δεν ξαναβγαίνουν τέτοιοι σαν τους παλιούς.
Το θέμα μπορεί να γενικευθεί και να υποστηριχθεί ότι όσο τα τεχνολογικά επιτεύγματα αντικαθιστούν τον άνθρωπο, τότε ο τελευταίος χάνει κάποιες από τις ικανότητές του.

Άλλες φήμες έρχονται να μας καθησυχάσουν.
Άκουσα κάποτε για κάποιον καθηγητή ακτινολογίας, που μπορούσε να δει δύο ή και τρεις ακτινογραφίες θώρακος τη μία πάνω στην άλλη και να μπορεί να διακρίνει τα ευρήματα της μιας, από εκείνα της άλλης (δεν ξέρω τα όρια μύθου και πραγματικότητας).
Δεν είναι κι αυτό ένα προϊόν άσκησης και ανάπτυξης ανθρωπίνων ικανοτήτων παρά την εξέλιξη της τεχνολογίας;

Γενικεύοντας και πάλι, να θυμηθώ αυτό που άκουσα από κάποιον φίλο μου που έλεγε ότι από τότε που άρχισε να χρησιμοποιεί τον υπολογιστή σε όλες τις δουλειές του ξέχασε το πώς πιάνουν το μολύβι. Οι στενογράφοι είχαν ικανότητες που τις χάσαμε.
Ένας γρήγορος δακτυλογράφος δεν αποτελεί ένα αντίστοιχο παράδειγμα;

Όσο και να αναπτύσσεται η τεχνολογία υπάρχει χώρος για ν' αναπτυχθούν οι ανθρώπινες ικανότητες.
Κάποιες ικανότητες χάνουν την αναγκαιότητά τους και κάποιες άλλες, που δεν χρειαζόταν παλαιότερα, αναπτύσσονται.

Όλα είναι θέμα νευρωνικής πλαστικότητας, θα έλεγε ένας νευροφυσιολόγος.
Μηχανισμοί μάθησης του εγκεφάλου για όλα.
Οι φωσφορυλιώσεις, η γονιδιακή έκφραση στους νευρώνες θα γίνουν είτε για την ψηλάφηση, είτε για την ανάγνωση της αξονικής τομογραφίας είτε για τον υπολογιστή.

Λέτε να έρθει κάποτε μια εποχή που δεν θα χρειάζεται πλέον καμία ανθρώπινη ικανότητα;
Δεν φαίνεται κάτι τέτοιο στο εγγύς μέλλον.
Για το απώτερο; Προφήτες δεν είμαστε.
Καλησπέρα.