Καραγκιόζης

Ο θρύλος θέλει τον Καραγκιόζη, δηλαδή τον Μαυρομάτη, να είναι ένας εργάτης (μαραγκός) που εργαζόταν για το χτίσιμο ενός τζαμιού στην Προύσσα.
Μαζί του εργαζόταν κι ο Χατζηαβάτης. Οι δύο άνδρες αστειευόταν μεταξύ τους με τόσο έξυπνο τρόπο που οι εργάτες τους άκουγαν και τους πρόσεχαν συνεχώς, με αποτέλεσμα να καθυστερεί η ολοκλήρωση του τζαμιού.
Ο πασάς εξοργίστηκε με το γεγονός και τους θανάτωσε.
Το θέατρο σκιών που ακολούθησε αναπαριστά τον ήρωα που θεσμικά είναι κατώτερος, αλλά διανοητικά φαίνεται να υπερέχει του αφέντη του.

Στις μέρες μας η επίκλησή του έχει συνήθως αρνητική σημασία.

Γύρω από το όνομά του έχουν ειπωθεί πολλά.
Κάνεις τον Καραγκιόζη (=γελοίος).
Καραγκιοζλίκι (=ρεζιλίκι, γελοιότητα).
Συχνά έχει ταυτισθεί με τον τσαρλατάνο και τον μικροαπατεώνα.

Το μόνο που έχω να προσθέσω είναι μια δική μου ματιά για τον ήρωα με τον οποίο, μεταξύ των άλλων, οι άνθρωποι της γενιάς μου μεγάλωσαν.

Κάποιες στιγμές τον βλέπω σαν το σύμβολο του δούλου στο έσχατο σημείο.
Είναι ο άνθρωπος που με τη δεξιοτεχνία του, τελείως άοπλος προς τον δυνάστη του, πετυχαίνει το μόνο που μπορεί να πετύχει αυτός που βρίσκεται στο έσχατο σημείο της καταπίεσης, τότε δηλαδή που τίποτα δεν μπορεί να κάνει ενάντια στον καταπιεστή του.
Την επίγνωση.
Ο ήρωας διασκεδάζει τη σκλαβιά του με τεχνάσματα κατά του ισχυρού, ώστε να μην ξεχάσει ότι είναι σκλάβος κι όχι ελεύθερος.
Αγωνίζεται εναντίον ενός ενδογενούς μηχανισμού επιβίωσης που είναι ο συμβιβασμός.
Όταν είναι αδύνατο ν' αποτρέψεις μια κατάσταση, τότε καλύτερα να συμφιλιωθείς μ' αυτήν.
Η άρνηση της συμφιλίωσης σε μια φάση που οποιαδήποτε αντίδραση είναι αδύνατη αποτελεί ένα επώδυνο βίωμα.
Το όπλο είναι ο αστεϊσμός που κάνει την επίγνωση λιγότερο δυσβάσταχτη.
Όμως η επίγνωση κρύβει την ελπίδα για μια μελλοντική αλλαγή.
Στο σημείο που και η ελάχιστη κίνηση ελευθερίας είναι αποφραγμένη, τότε το μόνο που απομένει είναι ένα "δεν ξεχνώ ότι είμαι σκλάβος" κι αυτό το μήνυμα μεταβιβάζεται (πλαγίως έστω) και στον πανίσχυρο για την ώρα αφέντη.