Παλληκαρισμός και σύνεση

Το 1453 η Κωνσταντινούπολη έπεσε στα χέρια των Τούρκων μετά 54 ημέρες πολιορκίας. Λίγο πριν από την τελική μεγάλη επίθεση, ο τότε σουλτάνος Μωάμεθ ο Β' σε μήνυμά του προς τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ΙΑ' Παλαιολόγο ζήτησε την παράδοση της πόλης. Η απάντηση του αυτοκράτορα έμεινε στην ιστορία και σήμερα βρίσκεται σε μεγάλη επιγραφή στο πολεμικό μουσείο Αθηνών.

«Το δε την πόλιν σοι δούναι ούτ’ εμόν εστίν, ούτ’ άλλου των κατοικούντων εν ταύτη. Κοινή γαρ γνώμη πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ου φεισόμεθα της ζωής ημών».

που θα πει:
"το να σου παραδώσω την πόλη δεν είναι δικό μου θέμα ούτε άλλου από τους κατοίκους της. Όλοι με μια θέληση θα πεθάνουμε και δεν θα φοβηθούμε για τη ζωή μας."

Δεν είναι η μόνη γενναία ρήση στην ιστορία μας. Πολλές τέτοιες έχουν ειπωθεί και πολλές γενναίες πράξεις τις συνόδευσαν. Αν όμως δούμε με λεπτομέρειες όλα τα γεγονότα που συνέβησαν εκατέρωθεν της γενναίας πράξης, τότε θα διαπιστώσουμε ότι κάποιες φορές αν είχαμε τη σύνεση δεν θα χρειαζόμασταν τόση γενναιότητα και τόσο αίμα.
Ένας από τους χρονικογράφους της αλώσεως, ο Μιχαήλ Δούκας κατακρίνει τη "μωρά των ρωμαίων συναγωγή" για πράξεις που στράφηκαν εναντίον του κοινού συμφέροντος και κατόπιν ο παλληκαρισμός ήρθε να καλύψει την έλλειψη σύνεσης. Στην εποχή που αναφερόμαστε κάποιος Ούγγρος μηχανικός, ονόματι Ουρβανός, είχε κατασκευάσει ένα εξαιρετικά προηγμένο για την εποχή οπλικό σύστημα, που ήταν ένα μεγάλο κανόνι και αρχικά θέλησε να το πουλήσει στους χριστιανούς.
Ασύνετα παζάρια ακολούθησαν.
Γράφει ο χρονικογράφος:
"Ο δε βασιλεύς γράψας αυτώ σιτηρέσιον ουκ άξιον προς την επιστήμην αυτού, ουδ' εκείνο το μηδαμινόν και ευαρίθμητον εδιδόσαν τω τεχνίτη. Όθεν και απογνούς,καταλιπών την Πόλιν μια των ημερών τρέχει προς τον βάρβαρον. Και αυτός ασπασίως αποδεξάμενος και τροφάς και ενδύματα φιλοτιμήσας αυτόν, δίδωσι και ρόγαν τόσην, όσην ει ο βασιλεύς το τέταρτον έδιδεν, ουκ αν απδεδίδρασκε της Κωνσταντινουπόλεως".
που θα πει:
"Ο βασιλιάς του καθόρισε μισθό κατώτερο της τέχνης τους, όμως ούτε αυτόν τον ταπεινό και λιγοστό δεν έδωσαν στον τεχνίτη. Γι' αυτό κι εκείνος απελπίστηκε και μία των ημερών εγκατέλειψε την Πόλη και τρέχει προς το βάρβαρο. Κι αυτός τον υποδέχθηκε με εγκαρδιότητα και τον φιλοδώρησε με τροφές και ενδύματα και του έδωσε τόσο μισθό που το ένα τέταρτο αν του χορηγούσε ο αυτοκράτορας, δεν θα εγκατέλειπε την Κωνσταντινούπολη."

Δηλαδή παζάρια για το χρυσάφι. Όταν τα διάβαζα, σκέφτηκα ότι ποτέ το χρυσάφι δεν χύθηκε για το αίμα, αλλά πάντα το αίμα για το χρυσάφι.

Οι παλληκαρισμοί μάς χαρακτήριζαν κυρίως, παρά η σύνεση.

Βλέποντας το παρόν διαπιστώνω ότι χάσαμε κι αυτούς. Έχω την εντύπωση ότι μας χαρακτηρίζει ο ετεροχρονισμός.
Νομίζω ότι σήμερα η γενναιότητα ή έστω ο παλληκαρισμός ίσως θα εμπεριείχε κάποια ελπίδα. Αλλά δεν υπάρχει.
Υπάρχουν σήμερα απόψεις οικονομολόγων που λένε ότι αν χρεοκοπήσει η Ελλάδα στην καλύτερη περίπτωση η ευρωπαϊκή οικονομία θα δεχθεί μεγάλο πλήγμα, αν όχι χειρότερες συνέπειες.

Αν υπήρχε μια σθεναρή (και ριψοκίνδυνη ασφαλώς) πολιτική από ηγέτες που δεν φοβούνται το πολιτικό κόστος κι από έναν λαό πρόθυμο να μην υποταχθεί στον φόβο, τότε ίσως η κόψη του ξυραφιού στην οποία βρισκόμαστε να είχε καλύτερη έκβαση για μας.
Κοντολογίς, διεκδίκηση ευνοϊκότερων μέτρων, διαφορετικά είμαστε έτοιμοι να χρεοκοπήσουμε.
Αν όμως εμείς αντικρύσουμε κατάματα τον οικονομικό θάνατο, εσείς θα υποστείτε βαρύ τραυματισμό στην καλύτερη περίπτωση.
Ού φεισόμεθα, όπως είπε ο τελευταίος αυτοκράτορας.
Δυστυχώς όμως παζαρεύουμε εκλιπαρώντας.
Όχι επειδή ήρθε ο ορθολογισμός να μας φωτίσει, αλλά επειδή...φεισόμεθα.
Είμαστε μάλλον ετεροχρονισμένα ψευδοορθολογιστές.
Φεισόμεθα των πάντων, πλην του εξευτελισμού.