Φιντείας

Κομίζω γλαύκα εις Αθήνας... Carry coals to Newcastle...

Η Φωτό Μου
Όνομα:
Τοποθεσία: Thessaloniki, Greece

Κυριακή, Μαΐου 11, 2008

Περί ελευθερίας



Χθες το βράδυ, μετά ολοήμερη εργασία, πέφτω στο κρεβάτι κουρασμένος. Η ώρα κάπου μετά τα μεσάνυχτα και μπροστά μου μια τηλεόραση που σχεδόν ποτέ δεν την ανοίγω (είμαστε σε εργασιακό χώρο). Κάποιες φορές όμως, παρά την κούραση, νιώθω κατά παράδοξο τρόπο, ότι θέλω κι εγώ το υπναγωγό μου. Η τηλεόραση είναι καλή και φθηνή στο είδος της.
Ανοίγω, λοιπόν και τελικά το...υπναγωγό με κράτησε ξάγρυπνο για λίγο ακόμα τουλάχιστον. Σε νυχτερινή εκπομπή βλέπω τον Νίκο Δήμου. Θυμάμαι το παλιό blog, το πώς άνθησε, πώς σταμάτησε, γνωριμίες, παρεξηγήσεις κ.λ.π.
Στη νυχτερινή εκπομπή, λοιπόν, ο λόγος περί ελευθερίας (στο απόσπασμα που πρόλαβα). "Η θέση της ελευθερίας είναι στο μεταμεσονύκτιο", σκέφτομαι με την αβίαστη έμπνευση του κουρασμένου μυαλού.
Παιδεία, κοινωνία, νομοθεσία και άλλα διάφορα ακουγόταν, στα οποία εγώ και νομίζω οι περισσότεροι συμφωνούμε σε γενικές γραμμές (πώς και δεν εφαρμόζονται;). Σε κάποια στιγμή ο Νίκος Δήμου λέει μια φράση που μου έμεινε. Απλή και περιεκτική. "Η ελευθερία είναι δύσκολο πράγμα", είπε. Αμέσως σκέφτηκα πόσες φορές διατύπωσα στον εαυτό μου αυτή την πρόταση. Όχι ακριβώς για την ελευθερία λόγου και μόνον αυτή, αλλά την ελευθερία ενεργειών και τις συνέπειές της.
Η σκέψη μου, τα τελευταία χρόνια, όταν ακούω τη λέξη "Ελευθερία" κατευθύνεται όχι στην δυσκολία της κατάκτησής της, που ασφαλώς υπάρχει, αλλά σε κάτι άλλο εσωτερικό και κάπως αλλόκοτο, αν και ερμηνεύσιμο.
Αυτό το "κάτι" είναι η ατομική αντίσταση στην ελευθερία, η άρνηση της ελευθερίας.
Συνήθως όταν λέμε "Ελευθερία" αρχικά αισθανόμαστε κάτι ωραίο και επιθυμητό και στη συνέχεια δίνουμε ορισμούς προσθέτοντας τον οβολό μας στο διαχρονικό ζήτημα. Όταν όμως προχωράμε στην εφαρμογή της ελευθερίας, κυρίως σε θέματα καθημερινού βίου, διαπιστώνουμε ότι αυτό το κατά τις αξιώσεις επιθυμητό όραμα δεν είναι αμιγώς επιθυμητό.
Φαίνεται ότι η ελευθερία δεν είναι ελεύθερη (εννοώ άγαμη), αλλά προτίμησε να συνάψει γάμο.
Ο γάμος της ελευθερίας έγινε, μάλλον εκ του φυσικού, με την ευθύνη.
Επειδή αυτός ο γάμος δεν γνώρισε διαζύγιο, που ίσως αυτό είναι το επιθυμητό από πολλούς που τη ζητάνε επιπόλαια, δεν είναι και τόσο επιθυμητή αυτή η νυμφευμένη αξία. Όποιος ελευθέρα βουλήσει αποφασίζει, τότε δεν μπορεί να διαμαρτύρεται με τρόπο εύκολο για τις αποφάσεις και τις ενέργειές του. Ο ελεύθερος είναι υποχρεωτικά και υπεύθυνος.
Εδώ αρχίζει η τραγωδία του ζητήματος. Ο άνθρωπος, πολλές φορές, με τις πράξεις του (όχι τα λόγια του) προτιμά να μην είναι ελεύθερος, αλλά να υπάρχουν υπαίτιοι για το οποιοδήποτε λάθος θα διαπράξει. Αυτοί οι υπαίτιοι θα είναι ασφαλώς όλοι εκείνοι που καταπατούν την ελευθερία του και αποφασίζουν γι' αυτόν.
Το εσωτερικό δίλημμα που καλείται να βιώσει και να λύσει ο άνθρωπος πριν να γίνει ή να θέλει να γίνει ελεύθερος είναι το δίπολο ευθύνης και μεμψιμοιρίας.
Από τη μια η ελευθερία κι από την άλλη η αποποίηση ευθυνών, η γκρίνια, η μοιρολατρία.
Η ελευθερία παραμένει σχεδόν μόνη στον γάμο της με την ευθύνη και πολύ λίγους αληθινούς εραστές. Είναι τραγικό το να βρίσκεται ο άνθρωπος σ' αυτό το δίλημμα (το ξέρει δεν το ξέρει) και να παραγκωνίζει την αξία για να διαλέξει την γκρίνια.
Για όλους τους γκρινιάρηδες που απλώς ατενίζουν τον γάμο της ελευθερίας, μένει μια παρηγορητική παροιμία που με τρόπο κωμικοτραγικό τους θωπεύει μέσα στη μιζέρια τους.
Στους δύο τρίτος δε χωρεί.
Δεν ξέρω αν αναφέρθηκαν οι καλεσμένοι σ' αυτό το ζήτημα, αφού είδα ένα μικρό απόσπασμα, όπως είπα, ή αν δεν ήταν εντός του αντικειμένου της συγκεκριμένης συζήτησης.
Λίγο αργότερα κοιμήθηκα.
Χρειάστηκε να ξυπνήσω μέσα στη νύχτα, αλλά η εκπομπή είχε τελειώσει. "Η ελευθερία πήγε για ύπνο", σκέφτηκα.
Βεβαίως ο χειρότερος ύπνος είναι εκείνος με ανοιχτά μάτια, που εγκλωβίζει ως όνειρο μια ελευθερία ελεύθερη ευθύνης, όπως θα λέγαμε ελεύθερη συμπτωμάτων. Τα συμπτώματα, ασφαλώς, δεν αφορούν κάποια νόσο της ελευθερίας, αλλά των προθέσεων και των επιπόλαιων οραμάτων μας.

Πράγματι, "Η ελευθερία είναι δύσκολο πράγμα".
Η ελευτερία είναι το πιο ακριβαγόραστο αγαθό, που έγραφε κι ο Καζαντζάκης.

4 Comments:

Blogger glenn said...

Γειά σου Φιντεία.
Ελευθερία και ευθύνη λοιπόν. Ακριβώς, αυτά τα δύο πάνε μαζί, τόπε κι ο Κάλβος.
Η αποποίηση ευθυνών είναι σαν ναρκωτικό.

Ωστόσο όταν την γευτείς την ελευθερία (την γεύτηκα) δεν ξαναγυρνάς πίσω, μα την παναγία. Αυτή είναι η μαρτυρία μου. Ζωή χωρίς την ευθύνη του εαυτού σου δεν αξίζει να τη ζεις.

12:44 π.μ.  
Blogger Finteias said...

@ glenn

Λες "Ζωή χωρίς την ευθύνη του εαυτού σου δεν αξίζει να τη ζεις."

Νομίζω το καλύτερο συμπέρασμα.

Σε χαιρετώ

10:51 π.μ.  
Anonymous Ανώνυμος said...

την πιο σημαντική κουβέντα στην ζωή μου για μένα και σε μένα την είπε ο αδερφός μιας φίλης μου πριν από δεκαπέντε, Κική εσύ είσαι ζορμπακικά ελεύθερη. Δεν μπορώ να διανοηθώ τον εαυτό μου μη ελεύθερη, η φαντασία μου δεν το φθάνει τέτοιο πράγμα... Συμβιβασμούς πολλούς μπορώ να κάνω, ασύλληπτους για άλλους, κανείς όμως δεν θα αγγίζει την ελευθερία μου, αν την αγγίξει θα το πληρώσει... :)
Χάρηκα πολύ που σε ξαναβρήκα να γράφεις Φιντεία!
Βασιλική Σιάπκα

8:21 μ.μ.  
Blogger Finteias said...

@ Βασιλική Σιάπκα

Να 'σαι καλά.

Δυστυχώς διάφορες απασχολήσεις με κρατούν κάπως μακρυά από το δικτυακό γράψιμο.

Ευχαριστώ για την επίσκεψη.

10:01 π.μ.  

Δημοσίευση σχολίου

<< Home