Ξαναβλέποντας τη δίκη

Αγοράζοντας την σημερινή κυριακάτικη Ελευθεροτυπία λαμβάνει κάποιος και ένα DVD με τη Δίκη της χούντας. Η ταινία έγινε με σκηνοθεσία του Θεοδόση Θεοδοσόπουλου και αφορά τη δίκη των απριλιανών μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο.

Αυτή η ταινία, αν θυμάμαι καλά, προβαλλόταν στους κινηματογράφους κάπου στο 1983 με δωρεάν είσοδο.
Ήμουν μικρός σε ηλικία τότε για να εμβαθύνω. Περνώντας τα χρόνια σκέφτομαι πάντοτε ότι εμείς που δεν γνωρίσαμε πείνα και δίωξη, ένα καθήκον φέρουμε: την αντικειμενικότητα. Η δική μας πρόκληση είναι η προσπάθεια υπέρβασης των προκαταλήψεων και η σωστή τοποθέτηση απέναντι στη ιστορία.

Η ταινία δείχνει αρκετά, αλλά όχι τα πάντα.
Το ενδιαφέρον κομμάτι, κατά τη γνώμη μου, είναι το μικρό ιστορικό πισωγύρισμα που γίνεται φτάνοντας έως την δικτατορία του Μεταξά.
Πράγματι, θα πρέπει κάποιος να γνωρίζει τα γεγονότα από την δημιουργία των ταγμάτων ασφαλείας, ακόμη, επί κυβερνήσεως Ράλλη, στην κατοχική Ελλάδα για να εκτυλίξει όλη την αλυσίδα με ενδιάμεσους σταθμούς σε ΙΔΕΑ, ΑΣΠΙΔΑ, Λαμπράκη, αποστασία και δικτατορία.
Ακόμη πιο πέρα, λαμβάνοντας υπ' όψιν μας ότι η δικτατορία συνδέεται άμεσα με το ζήτημα του εμφυλίου, τότε θα πρέπει να προχωρήσουμε.
Επιλεκτικά, να επισημάνω ότι σε ό,τι αφορά την αντίσταση και τον εμφύλιο, ο Στέφανος Σαράφης κι ο Κομνηνός Πυρομάγλου στα θεμελιώδη βιβλία τους (Ο ΕΛΑΣ και Η ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΣ, αντιστοίχως) ξεκινούν κάνοντας αναφορές σχεδόν από την εποχή του Βενιζέλου και την ίδρυση του ΣΕΚΕ σε σχέση με τα διεθνή πράγματα των εποχών.

Σίγουρα δεν μπορεί κάποιος να γίνει αντικειμενικός παρατηρητής ξεκόβοντας από τη ροή των πραγμάτων έναν περιορισμένο αριθμό γεγονότων.

Η αξία της ταινίας, θα έλεγα ότι συγκεντρώνεται στο να αποτελέσει αφορμή για περαιτέρω αναζήτηση. Σίγουρα δεν είναι αρκετή για να αποτελέσει αυτοτελή ιστορική γνώση.

Αφού την είδα σίγουρα περισσότερες φορές της μίας, αφού πισωγύριζα πολλές φορές το DVD για να επαναλαμβάνω κάποια σημεία, στο τέλος αφήνοντας τον υπολογιστή συνέλαβα τον εαυτό μου να σιγοτραγουδά εκείνο το τραγούδι που ερμήνευσε η Άλκηστις Πρωτοψάλτη.

Βρήκαν τις πόρτες ανοιχτές
και μπήκαν οι εχθροί μας.
Πατούν Βαρόσια και Μόρφου.
Πατάνε την καρδιά μας.

Θυμάμαι ότι το 1983 μου είχε συμβεί το ίδιο. Ψιθύριζα το τραγούδι. Τότε δεν καταλάβαινα, τώρα έχω μάλλον πολλά να σκεφτώ.

Η τέχνη, για μια ακόμα φορά. Δεν είναι η πρώτη φορά που τα οράματα της πολιτικής, δημιουργούν τέχνη που κάποιες φορές αποδεικνύονται ως ένα από τα καλύτερα κομμάτια της πολιτικής κίνησης ασχέτως του βαθμού επιτυχίας. Για μια ακόμα φορά, η τέχνη φαίνεται να είναι ανώτερη της πραγματικότητας.
Ή αλλιώς, ό,τι σκοτώνει η ζωή το ανασταίνει η τέχνη.